Przycinanie drzew i krzewów to jedna z najważniejszych czynności pielęgnacyjnych w ogrodzie. Prawidłowo wykonane cięcie nie tylko nadaje roślinom pożądany kształt, ale również stymuluje wzrost, poprawia zdrowotność i zwiększa ilość kwiatów czy owoców. Jednak aby przycinanie przyniosło oczekiwane efekty, należy wiedzieć kiedy i jak je wykonywać. W tym artykule przedstawimy najważniejsze zasady przycinania różnych rodzajów drzew i krzewów.
Dlaczego przycinanie jest ważne?
Zanim przejdziemy do szczegółów dotyczących poszczególnych gatunków, warto zrozumieć, dlaczego przycinanie jest tak istotne:
- Formowanie korony - nadanie pożądanego kształtu i wymiarów
- Stymulacja wzrostu - zachęcenie rośliny do wypuszczania nowych pędów
- Zwiększenie kwitnienia - prawidłowe cięcie zwiększa ilość kwiatów
- Poprawa owocowania - w przypadku drzew owocowych zwiększa ilość i jakość owoców
- Usunięcie chorych i uszkodzonych części - zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób
- Odmłodzenie starszych roślin - przywrócenie wigoru
Podstawowe narzędzia do przycinania
Do prawidłowego przycinania potrzebne są odpowiednie narzędzia:
- Sekator ręczny - do cięcia pędów o średnicy do 2 cm
- Sekator dwuręczny - do grubszych gałęzi o średnicy 2-5 cm
- Piła ogrodnicza - do gałęzi o średnicy powyżej 5 cm
- Nożyce do żywopłotu - do formowania żywopłotów i krzewów o drobnych gałązkach
- Środek do zabezpieczania ran po cięciu - tzw. maść ogrodnicza
Pamiętaj, że narzędzia powinny być ostre i czyste. Tępe narzędzia powodują miażdżenie tkanek, co utrudnia gojenie. Przed przystąpieniem do przycinania kolejnej rośliny, narzędzia warto zdezynfekować, aby nie przenosić potencjalnych chorób.
Ogólne zasady przycinania
Niezależnie od gatunku rośliny, istnieje kilka uniwersalnych zasad przycinania:
- Cięcie tuż nad pąkiem - cięcie wykonujemy ok. 5 mm nad pąkiem skierowanym na zewnątrz
- Cięcie ukośne - skośne cięcie zapobiega zatrzymywaniu się wody na ranie
- Usuwanie gałęzi przy nasadzie - pozostawianie kikutów sprzyja rozwojowi chorób
- Pierwszeństwo dla gałęzi chorych i uszkodzonych - w pierwszej kolejności usuwamy części martwe, chore i uszkodzone
- Umiarkowanie - jednorazowo nie usuwamy więcej niż 1/3 objętości rośliny
Kiedy przycinać różne rodzaje drzew i krzewów?
Drzewa i krzewy liściaste ozdobne
Krzewy kwitnące wiosną (na pędach zeszłorocznych)
Do tej grupy należą m.in. forsycja, jaśminowiec, lilak (bez), migdałek, tamaryszek, złotlin, żylistek, magnolia, ketmia syryjska, krzewuszka, tawuła wczesna.
- Termin: zaraz po przekwitnięciu (najczęściej maj-czerwiec)
- Sposób: usuwamy przekwitłe kwiatostany wraz z częścią pędu, skracamy zbyt długie pędy, prześwietlamy zagęszczone partie
Przykład: Lilak (bez) przycinamy zaraz po przekwitnięciu, usuwając przekwitłe kwiatostany i skracając zbyt długie pędy. Dzięki temu roślina zdąży wytworzyć nowe pędy, które zakwitną w przyszłym roku.
Krzewy kwitnące latem i jesienią (na pędach tegorocznych)
Do tej grupy należą m.in. budleja, hortensja bukietowa, tawuła japońska, róża chińska, lawenda, pięciornik, perukowiec, tawuła japońska.
- Termin: wczesna wiosna (luty-marzec)
- Sposób: silne przycięcie pędów (nawet o 2/3 długości), co stymuluje wzrost nowych pędów, na których pojawią się kwiaty
Przykład: Budleję Dawida (tzw. krzew motyli) przycinamy wczesną wiosną, skracając wszystkie pędy o 2/3 ich długości. Takie radykalne cięcie stymuluje wzrost nowych, silnych pędów, które obficie zakwitną latem.
Krzewy ozdobne z liści lub owoców
Do tej grupy należą m.in. berberys, dereń, irga, kalina, ognik, trzmielina.
- Termin: wczesna wiosna (luty-marzec) lub po owocowaniu
- Sposób: umiarkowane przycinanie formujące, usuwanie starych pędów dla odmłodzenia
Drzewa liściaste
- Termin: okres spoczynku (listopad-luty) lub wczesna wiosna przed rozpoczęciem wegetacji
- Sposób: usuwanie gałęzi krzyżujących się, rosnących do wewnątrz korony, chorych i uszkodzonych
Uwaga: Niektórych gatunków, jak klon, brzoza czy orzech, nie należy przycinać wiosną, ponieważ "płaczą" - tracą dużo soków. Najlepiej przycinać je późnym latem lub jesienią.
Drzewa i krzewy owocowe
Jabłonie i grusze
- Cięcie formujące: zimowe (luty-marzec)
- Cięcie prześwietlające: letnie (lipiec-sierpień)
- Sposób: usuwanie wilków (silnych pionowych pędów), prześwietlanie korony, skracanie jednorocznych przyrostów o 1/3
Śliwy, wiśnie, czereśnie
- Termin: po zbiorach owoców (lipiec-sierpień)
- Sposób: delikatne prześwietlanie, usuwanie pędów chorych i uszkodzonych
Uwaga: Drzewa pestkowe są wrażliwe na choroby grzybowe (np. srebrzystość liści), dlatego najlepiej przycinać je w okresie suchej, słonecznej pogody i zabezpieczać rany maścią ogrodniczą.
Krzewy jagodowe (porzeczki, agrest)
- Termin: po zbiorach owoców (lipiec-sierpień)
- Sposób: usuwanie pędów starszych niż 3-4 lata, prześwietlanie
Maliny
- Maliny letnie: po zbiorach (lipiec-sierpień) usuwamy pędy, które już owocowały
- Maliny jesienne: wczesną wiosną (luty-marzec) wycinamy wszystkie pędy przy ziemi
Róże
Przycinanie róż zależy od ich typu:
- Róże wielkokwiatowe i rabatowe: wczesna wiosna (marzec), silne przycięcie do 3-5 oczek na pędzie
- Róże pnące: po kwitnieniu (lipiec-sierpień), usuwanie przekwitłych kwiatostanów i prześwietlanie
- Róże parkowe i okrywowe: lekkie cięcie prześwietlające wczesną wiosną
Drzewa i krzewy iglaste
Większość iglaków nie wymaga regularnego przycinania, ale możemy je formować:
- Termin: wczesna wiosna (marzec-kwiecień) lub wczesne lato (czerwiec)
- Sposób: delikatne skracanie młodych przyrostów (nie ciąć do starego drewna)
Uwaga: Cisy można przycinać bardziej radykalnie, ponieważ wypuszczają nowe pędy nawet ze starego drewna.
Żywopłoty
- Żywopłoty formalne (cis, bukszpan, ligustr): 2-3 razy w sezonie (maj, lipiec, wrzesień)
- Żywopłoty swobodne kwitnące: po przekwitnięciu
- Żywopłoty iglaste: raz w roku (czerwiec)
Podstawowe techniki cięcia
Cięcie na czop
Polega na skróceniu pędu kilka centymetrów nad jego nasadą. Stosowane głównie przy odmładzaniu starszych krzewów.
Cięcie na pąk
Cięcie tuż nad pąkiem skierowanym na zewnątrz. Stosowane przy krzeżach ozdobnych i różach.
Cięcie na gałąź boczną
Usuwanie gałęzi przy jej nasadzie, tuż przy gałęzi, z której wyrasta. Stosowane przy drzewach.
Cięcie na wysokość
Równomierne skracanie wszystkich pędów na określoną wysokość. Stosowane przy żywopłotach.
Jak zabezpieczać rany po cięciu?
Duże rany (powyżej 2 cm średnicy) warto zabezpieczać specjalną maścią ogrodniczą lub farbą emulsyjną z dodatkiem środka grzybobójczego. Małe rany zazwyczaj goją się same, zwłaszcza jeśli cięcie wykonano ostrym narzędziem.
Najczęstsze błędy przy przycinaniu
- Cięcie w niewłaściwym terminie - może spowodować brak kwitnienia lub osłabienie rośliny
- Pozostawianie kikutów - utrudnia gojenie i sprzyja chorobom
- Zbyt radykalne cięcie - może osłabić roślinę lub nawet doprowadzić do jej obumarcia
- Przycinanie mokrych roślin - sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób grzybowych
- Używanie tępych narzędzi - powoduje miażdżenie tkanek i utrudnia gojenie
Przepisy dotyczące przycinania drzew
Pamiętaj, że przycinanie lub wycinka dużych drzew (zwłaszcza na terenie publicznym lub w przypadku drzew objętych ochroną) może wymagać uzyskania odpowiednich zezwoleń. Przed przystąpieniem do cięcia dużych drzew, zapoznaj się z lokalnymi przepisami lub skonsultuj z odpowiednim urzędem.
Podsumowanie
Prawidłowe przycinanie drzew i krzewów wymaga wiedzy o specyficznych wymaganiach poszczególnych gatunków oraz odpowiednich narzędzi. Wykonywane we właściwym terminie i we właściwy sposób przyniesie korzyści w postaci zdrowszych, bujniej kwitnących i owocujących roślin.
W naszym sklepie Rivardessi w Częstochowie oferujemy szeroki wybór profesjonalnych narzędzi do przycinania, od małych sekatorów po specjalistyczne piły. Nasi eksperci chętnie doradzą, jakie narzędzia będą najlepsze do Twojego ogrodu i udzielą szczegółowych porad dotyczących przycinania konkretnych gatunków roślin. Zapraszamy!